F. Scott Fitzgerald’ın “Amerikan hayatlarında ikinci perde yoktur,” vecizesi pek çok zaman yanlış yorumlanır. Fitzgerald, Amerika’da insanlara ikinci bir şans verilmediğini savunmaz; kastettiği, Amerikan hayatlarının, gelişmeden çok sadece başlangıç ve sonuç ikilisi üzerine kurulu olduğudur. Başladıkları gibi biterler. Amerikan rüyasının tepesinde bir plato yoktur ona göre; en yukarı çıktıktan sonra gidilecek tek yer de aşağısıdır. Liam Neeson, aslen Kuzey İrlandalı olsa da tüm dünyada yıldızı Amerikan yapımlarıyla parladı. Zaten 2009’dan beri de Amerikan vatandaşı. Yani profesyonel anlamda Amerikalı sayılabilecek bir aktör. İşte bu sebepten dolayı da kariyerinin büyük bir bölümünü prestijli filmler yaparak geçirdikten sonra elli yaşından sonra Hollywood’un en güvenilir aksiyon yıldızlarından birine dönüşmesi gerçekten çok enteresan.
Adı Meryl Streep olmayan kadın oyuncuların büyük çoğunluğu için kırk yaşından sonra Hollywood’da kapılar kapanır. Zaten bundan dolayı da çoğu aktris yirmi ve otuzlu yaşlarındaki pek çok doğum gününü bir değil iki kez kutlarlar. Örnek: Keira Knightley herhalde son beş yıldır 28 yaşında ki buna göre Star Wars Gizli Tehlike 1997’de çekilirken 12 yaşında olması lazımdı. Filmin çekimlerinden önce yayınlanan bültenlerdeyse 16 yaşında olduğu belirtilmişti, dün gibi hatırlıyorum. Bu Hollywood sisteminin cinsiyetçi ve iğrenç yaklaşımlarından sadece birisi. Tabii ki kadınlar için çok daha büyük bir engel bu ama erkek oyuncuları da etkiliyor.
Normalde ellili yaşlarındaki erkek oyuncular artık başrollere değil de daha oturaklı yardımcı karakterlere yönelirler. Genel olarak da John Wayne ve Clint Eastwood gibi istisnalar hariç bu hep böyle oldu. Yaşı kemale ermiş oyuncular atlayıp zıplayacakları roller yerine daha çok zekâlarını ve haliyle yüz ifadelerini kullanacakları rolleri tercih ettiler. Daha doğrusu Liam Neeson 2008 yılında, yani tam 56 yaşındayken 96 Saat (Taken) filminde oynayana kadar bu iş böyleydi. Daha önceden de yaşlı aksiyon yıldızları tabii ki vardı (biraz evvel bahsettiğim Wayne, Eastwood vb) ama Neeson’ın vurdu-kırdı sinemasına kafa-kol girmesi bundan daha farklı bir olguyu temsil ediyordu.
Schindler’ın Listesi, Michael Collins, New York Çeteleri, Kinsey, Sefiller veya Rob Roy gibi filmlerde Neeson tabii ki neredeyse iki metrelik boyu, geniş omuzları ve kemikli suratıyla heybetli ve etkileyici bir varlık gösterdi. Ama (Star Wars da dahil) hiçbir zaman tam anlamda aksiyon yıldızı değildi. 96 Saat’teyse Neeson fiziksel azametini performansının merkezine aldı. Zamanında “bazı erkekler orta yaş krizlerinde Porsche alırlar, Neeson aksiyon filmlerinde oynuyor diye “ düşünmeden edememiştim.
Taken’ı Liam Neeson en önce Bilinmeyen (Unknown) ile takip etti. Sonra çekimleri Türkiye’de yapılan 96 Saat 2 (97 saat?) geldi. A-Takımı. The Grey. Bu hafta vizyona girecek Non-Stop ve gelecek yıl gösterilecek Run All Night. Hepsi birbirine benzer, hayatı zorluklarla geçmiş ama fiziksel anlamda çok güçlü karakterlerin belki de varlık sebeplerini ispat edecekleri mücadeleleri anlatan aksiyon filmleri. Burada karısı Natasha Richardson’ı 2009 yılında, yani 96 Saat’in başarısından hemen sonra kaybeden Neeson’ın kişisel psikolojisi rol oynuyor olabilir. Karısını bir kayak kazasından kurtaramayan Neeson’ın her zaman birilerini kurtarmaya çalıştığı aksiyon filmlerine yönelmesinin sadece bir tesadüf olamayacağı kanaatindeyim.
Daha farklı sebepler de var. İnternet ve video oyun pazarı gelişip yaygınlaştıkça, aksiyon filmlerinin seksen ve doksanlı yıllardaki doğal pazarı da çeşitlilik kazanmaya başladı. Eskiden aksiyon filmleri de onları izleyecek seyirci de tek tipti. Şimdiyse durum farklı. Millenial dediğimiz internetle doğmuş kuşak, oyunculardan çok filmlere bakıyorlar. Onlar için önemli olan filmlerin kavram veya markaları: oyuncular sadece bu kavram ve markaların yaratılmasında kullanılan birer etken.
Hem benim hem de babamın içinde olduğu Baby Boomer ve X kuşaklarıysa aktörlerin (veya yazar ve yönetmenlerin) isimlerine önem veriyor. “Liam Neeson’ın son filmini gördün mü” sorusu bizim gibi seyircinin ağzından çıkıyor, millenialların değil. Bunun yanında, daha yaşlı izleyicinin aksiyon filmlerinde mantık aramasından dolayı daha akıllı (yani yaşlı) aksiyon kahramanları beklentisini de göz önünde bulundurarak Hollywood, Liam Neeson’ı aksiyon yıldızı olarak ön plana çıkardı. Yaşlı izleyici hem kendi beklentilere hem de filmdeki olası gelişmelere çok daha hakim olduğundan da Liam Neeson gibi azametli bir karakteri aksiyon yıldızı olarak kabul ediyor. Bu şekilde Liam Neeson da bizim nesiller için yeni dönemin ilk aksiyon yıldızını temsil ediyor.
Ali Arıkan’ın vizyondaki filmleri puanladığı Yıldız Tablosu – 21 Mart Haftası
Non-Stop – 3 Yıldız: Yeni bir Liam Neeson aksiyonu. ABD’nin 11 Eylül sonrası tüm uçaklarında şart koştuğu silahlı hava memuru rolünde Neeson, hesabına 150 milyon dolar yatırılmazsa yolcuları öldüreceğini söyleyen, kimliği belirsiz bir şüpheliyi bulmak için zamanla yarışıyor. Beklentilerle aynı orantıda, heyecanlı bir film.
Hazine Avcıları – 2 Yıldız: Başrollerinde Matt Damon, George Clooney, Cate Blanchett ve Hollywood’un yarısının olduğu film İkinci Dünya Savaşında geçiyor. Bir grup tarihçi ve sanat uzmanının Naziler tarafından ele geçirilen ve her an yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan önemli sanat eserlerini kurtarmaya çalışmalarını anlatan film, sadece mükemmel kastı için de olsa izlenir.
Sınırsızlar Kulübü – 2 Yıldız: Uyuşturucu bağımlısı ve HIV taşıyıcısı rodeocu Ron Woodroof’ın el altından AIDS ilaçları satmaya başlamasından esinlenen film, Woodruff’ı oynayan Matthew McConaughey ve ortağı travesti fahişeye hayat veren Jared Leto’ya Oscar kazandırdı. Ama filmde başka bir numara yok.
300: Bir İmparatorluğun Yükselişi – 2 Yıldız: Tabii ki iyi değil. Ama en azından kendini hiç ciddiye almıyor; ne kadar absürt, saçma sapan, kıytırık bir film olduğunun da farkında. Bir önceki film kendini ne kadar ciddiye almıştı hatırlarsınız. Bunun öyle bir takıntısı olmaması güzel.
Son Kalan – 2 Yıldız: Taliban’ın önemli komutanlarından Admad Shad’ı ölü ya da diri ele geçirmekle görevli bir Amerikan komando timinin, etik bir seçim sonucu başlarına gelenler gerçek bir hikayeden uyarlanmış. Gereksizce militarist ve sığ bir savaş filmi.
12 Yıllık Esaret – 3 Yıldız: Zor izlenen, gerçek olaylardan uyarlanmış zor ama iyi bir kölelik filmi. Amerikalı liberaller, ABD dışındaki özenti kardeşleri ve sanki kendi ülkeleri sütten çıkmış ak kaşıkmış gibi sabah akşam Amerika’yı “cık, cık”layanlar için de birebir. En iyi film Oscar’ını da kazandı ya. Artık eliniz mahkum; izleyeceksiniz.
Muhteşem Güzellik – 4 Yıldız: Yönetmen Paolo Sorrentino’nun Roma’da geçen romantik filmi Fellini’nin ruhunu şad etmekle kalmıyor, aynı zamanda senenin de en iyilerinden biri. En iyi yabancı film Oscar’ını hak ederek aldı.
Aşk – 3 Yıldız: Yakın gelecekte nadir bulunan bir şeye dönüşmüş olan el yazımı mektupları yazarak kazanan kahramanımız (Joaquin Phoenix), kusursuz bir yapay zeka programı sunan yeni bir işletim sistemine âşık olur. Hem iyi bir senaryo hem de Spike Jonze’un belki de en eli yüzü düzgün filmi. Senaryosu geçen Pazar gecesi Oscar kazandı.
Karlar Ülkesi – Üç Yıldız: Disney’nin son yıllardaki en iyi animasyonu, stüdyonun klasikleşmiş filmleriyle de boy ölçüşebilecek kalitede. Hem en iyi animasyon Oscar’ını kazandı hem de en iyi orijinal şarkı. Şarkı özellikle çok iyi gerçekten.
Para Avcısı – 3.5 Yıldız: Kapitalizm iyi hoş da her dokunduğunu kirletiyor be. Ama kirlenmeye de değer doğrusu. Benim fikrim değil bu. Yönetmen Martin Scorsese’nin de değil. Ama bu anafikre bel bağlamışların neden böyle düşündüklerini anlatan çok eğlenceli bir yapım.
Düzenbaz – 1 Yıldız: Aşure gibi bir film. Hatta beş günlük, bayat aşure gibi bir film. Zamanımızın anlam ve önemini bir taraftan yakalamasına rağmen giriş, gelişme ve sonuç üçlüsüne amatörce yaklaşımı izleyende sıkıntı yaratıyor. Bir de 1970’lerin detaylarını insanın gözüne sokmuyor mu? Aman da aman.
kaynak: dipnot.tv
