Türk sineması külliyatına bir tıkla ulaşın

Türk Sineması Araştırmaları (TSA) projesi kapsamında Osmanlı’dan başlayarak Türk sinemasına dair yazılı, görsel ve işitsel tüm materyalleri tek bir adreste toplandı. Haziran ayından itibaren www.tsa.org.tr’ye tıklayan herkes Türk sinemasının en kapsamlı veritabanı ve arşivine ulaşabilecek.


Türk sinema tarihine ulaşabilmek isteyenlerin gidecekleri belli başlı adresler vardır. Bunlar bazı üniversiteler ve devlet arşividir. Malum bu adreslere de her istediğinizde ulaşabilmeniz mümkün değil. Günümüz teknolojisinde büyük bir eksiklik. İşte bu eksikliği giderebilmek adına Bilim ve Sanat Vakfı (BİSAV) ve İstanbul Şehir Üniversitesi Sinema TV Bölümü, İstanbul Kalkınma Ajansı’nın desteğiyle Türk sinemasıyla ilgili bilgi arayan herkese hitap edecek www.tsa.org.tr adresi altında kapsamlı bir arşiv oluşturuldu. ‘Bu arşiv nasıl oluşturuldu, kimler faydalanabilecek?’ gibi soruların yanıtlarını; Bilim ve Sanat Vakfı Türk Sineması Araştırmaları Projesi, Proje Koordinatörü Murat Pay’dan aldık.

PROJE NASIL DOĞDU? 

Türk sinemasının ilk yıllarına dair kesin bilgiler mevcut değil. Çünkü kaynakları ve ilk belgelerini koruma çabaları, oldukça geç bir tarihte başlamış. İlerleyen yıllarda da Türk sineması ile ilgili tüm alanları kapsayacak sistematik bir çalışmaya rastlanmıyor. Yapılan araştırmalarda çoğu kez kaynak ve belge temini açısından çeşitli zorluklarla karşılaşılıyor. Bilim ve Sanat Vakfı’nda böyle bir projede nelerin yapılabileceği, nasıl hedefler konulacağı gibi konular uzun süre tartışıldı. En sonunda İstanbul Kalkınma Ajansı’nın desteğiyle Türk Sineması Araştırmaları (TSA) Projesi hayata geçirildi ve 1 Eylül 2013’ten itibaren İstanbul Şehir Üniversitesi ortaklığıyla Türk sinemasına dair geniş, kapsamlı bir tespit, temin ve tasnif çalışması yürütmeye başladık.

ARŞİVDE NELER VAR?

Öncelikle piyasada orijinal formatta erişilebilen tüm Türk filmleri alındı. Filmleri seyrediyor, sinopsislerini yazıyor; konu, karakter, mekân ve araçlar üzerinden etiketleme çalışması
yapıyoruz. Bunun dışında Osmanlı Arşivi, Cumhuriyet Arşivi, Osmanlı Bankası Arşivi, TBMM Arşivi’nden tespit edilen sinema konulu belgeleri alarak TSA arşivine kattık. Kütüphanelerden, koleksiyonerlerden ve konuyla ilgili kişilerden; dergi, afiş, kartpostal gibi TSA kapsamında değerlendirilebilecek çeşitli yazılı ve görsel materyalleri de temin ediyoruz. Ayrıca proje kapsamında yaklaşık 25 ayrı ülkedeki sinematek, arşiv ve film merkezleriyle yazışarak Türk sinemasıyla ilgili ellerindeki envanteri tespit etmeye çalıştık. Türk sinemasının ilk belge filmlerini çektiklerini düşündüğümüz Manaki Kardeşlerin izini sürmek için Makedonya’ya gittik. Bu ay da Yunanistan’a gideceğiz.

HERKESE AÇIK

TSA veritabanının www.tsa.org.tr sinema portalı üzerinden herkesin erişimine ücretsiz bir şekilde açılması söz konusu. Ancak bilgi paylaşmak, düzeltmek, yorum yapmak sadece üyelikle mümkün olacak her sitede olduğu gibi.

ÇOK DİLLİ OLARAK PLANLANDI

İlk etapta filmlerin sadece temel künyeleri İngilizce olarak verilecek ama veritabanı ve web sitesi çok dilli olarak planlandı. Sonraki aşamalarda bu yapıyı da hayata geçirmeyi planlıyoruz.



ARŞİVİN İÇİNDE YOK YOK

Yaklaşık 7 bin filmin temel künyesi girildi. TSA arşivinde yer alan bine yakın -ki bazıları kayıp olan- filmlere ait görseller de paylaşılacak. Türk sinema tarihi açısından önemli 1300 filmin özgün sinopsisi yazıldı, pek çoğunun etiketleme çalışması yapıldı. Ayrıca bu filmlerle bağlantılı birçok kişinin biyografisini kaleme aldık. Türk sinemasıyla doğrudan ilgili 700 kitap, 500 tezin detaylı künyeleri oluşturuldu, etiketlemeleri yapıldı. 250 sinema konulu derginin temel künyeleri girildi. 60 farklı derginin 3 bin sayısına ait içerik taramaları da devam ediyor.

ZORLUKLAR YAŞANDI

Türk sineması ile ilgili çalışmaların önündeki en büyük sıkıntı yeterince kaynak olmaması, mevcut kaynakların da birbirleriyle çelişmesi. Türk sinema tarihi hâlâ el değmemiş bir alan. TSA da böylesi bir bilgi ve belge eksikliğini doldurmak, bu alanda doğrulanabilir bilgi sunmak amacıyla ortaya çıktı.

PROJEYE DESTEK VERENLER

Haziran ayının ilk günlerinde test yayınına başlayacak projenin danışma kurulunda Giovanni Scognamillo, Burçak Evren, Semih Kaplanoğlu, Peyami Çelikcan, Yalçın Yelence, Abdülhamit Kırmızı, Celil Civan gibi isimler yer alıyor. Proje kapsamında Agâh Özgüç ve Vadullah Taş gibi koleksiyonerlerin arşivlerinden istifade edildi.

PINAR HİÇDURMAZ
pinar.hicdurmaz@aksam.com.tr
kaynak: aksam.com.tr