ND (Neutral Density, Doğal Yoğunluk) filtreler, makinaya giren ışığı eşit miktarda azaltmak için kullanılır. ND filtre kullanımıyla film ya da sensör yüzeyine düşen ışığın miktarı kontrollü olarak azaltılarak, filtresiz çekime göre daha uzun pozlama süresi veya daha geniş diyafram aralığı sağlanır. Ayrıca ND filtreler kullanımı en basit olan filtrelerdendir ve fotografa etkisi dijital olarak taklit edilemez (en azından tek kareyle).
“Bir insan için güneş gözlüğü neyse, bir lens için de ND filtre odur.” Peter Hill, 2010
Aslında ND filtre lensinizin önüne takılan yarı şeffaf bir optik parçasından başka bir şey değildir. Ama onu özel kılan; gelen ışığı homojen ve kontrollü bir şekilde kesmesi ve böylelikle görüntünün kontrast ve keskinliğini etkilememesidir. Işığı azaltma işlemi görünür spektrumda olduğundan, fotograf kalitesini düşürücü bir unsur olan renk sapmasıyla da genel olarak karşılaşılmayacaktır. Bu özelliği nedeniyle de bu filtreye Neutral Density (Doğal Yoğunluk) Filtresi denmişir. Yalnız teorik olarak ND filtrelerin tüm dalga boylarındaki ışığı eşit miktarda filtrelemesi beklenirken, pratikte -özellikle düşük kaliteli olanlarda- bu durum gerçekleşmediğinden renk sapmaları olabilmektedir.
Kuvvetli olanlarının grinin koyu tonlarında olduğu ND filtreler ışığı azaltma miktarlarına göre derecelendirilirler. Pozlama üzerinde etkisi olan her şey gibi, bu filtreler de stop’larla ölçülür. ND filtrenizi taktıktan sonra pozlamanızı kaç f-stop düşüreceğinizi de gösteren, bazı genel derecelendirme değerleri aşağıdaki tablodadır:
f-stop’a Göre Işık Azaltma Filtre Terminolojisi:
Işık Kesme Yoğunluk
Genel Kullanımlar
2 4X 0.6 ND → Pozlama süresini az miktarda arttırır, şelale çekimlerinde olduğu gibi.
3 8X 0.9 ND
10 ~1,000X 3.0 ND → Pozlama süresini çok miktarda arttırır, günortasında uzunpozlama çekimlerinde olduğu gibi.
13 ~10,000X 4.0 ND
20 ~1,000,000X 6.0 ND
Not: Yukarı tablodaki ışık kesme faktörleri pozlama süresi çarpanı olarak da düşünülebilir.
Bir başka not: Işığı azaltma ile ilgili olan her bir “stop”, geçen ışığın yarıyarıya azaltılmasıyla bağlantılıdır. Filtre kuvvetinin stoplarla belirtildiği durumlarda, verilen filtre kuvveti (f-stop) girişteki ışığın sadece x/2 kuvvet ‘i kadar ışığı geçirmektedir. Örneğin; 3- stopluk (8x, 0.9ND) bir ND filtre gelen ışığın sadece 8’de 1’ini geçirir (x/23 = x/(2*2*2) = x/8).
Bu pozlama hesaplarını yapamıyorsanız, en basiti deneme yanılma metotudur. Örneğin 60 sn.de çektiniz ve fotografınız karanlık mı çıkmış? Tekrar çekin, ama bu sefer 90 sn.de. Biraz fazla pozlanmış mı çıktı? Tekrar çekin, bu sefer de 75 sn.de. Her seferinde pozlama süreleri arasındaki farklılığı daraltın. Ne kadar çok deneme yaparsanız, doğru pozlamayı hesaplamada o kadar rahat edersiniz ve bir sonraki çekiminizde o kadar az deneme ve hata yaparsınız. Şunu da unutmayın ki, pozlama süreleri arttıkça hatalı hesaplamalardaki süre farklılıklarının önemi de o kadar azalacaktır. Mesela 300 sn.de çektiyseniz, bir sonraki çekimde 315 sn. fotografınızda farkedilemiyebilecektir. Buna karşılık bu 15 sn.lik farklılık, 60 ile 75 saniye arasında belirgin bir görüntü farklılığı meydana getirebilecektir.
ND Filtreler Nerelerde Kullanılır:
ND filtreler; (1) daha uzun pozlama süresi, (2) daha kısıtlı alan derinliği ve (3) daha keskin fotograf elde etmek için kullanılabilir.
Uzun pozlama süreleri; hareketli suyun görünümünü yumuşatmak, rüzgarda sallanan ağaç dallarını bulanıklaştırmak, veya kalabalık bir ortamdaki hareketi ifade etmek gibi çok farklı ve geniş estetik görüntüler verebilir.
Sık sorulan bir soru: genel olarak ne kadarlık bir pozlama süresi gereklidir? İstenen etkiyi almak için, genelde farklı sürelerde pozlamalar uygulanır. Böylelikle gökyüzündeki bulutların hareketini gösterebilir, hareketli insanları bulanıklaştırabilir, akarsulardan tül etkisini alabilir veya denizdeki dalgalarla sisli bir görüntü elde edebilirsiniz. Bu pozlama süresi, hareketin yapısına, hızına ve istenen etkiye göre değişebilir. Anahtar; çokca denemedir.
Günışığında, denizde ve bulutlarda bu etkiyi almak için, gelen ışığın sadece 1.000’de birini geçiren 10-stop veya daha yüksek faktörlü ND filtre kullanımı gereklidir. Örneğin; yukarıdaki manzara çekiminde optimum diyafram ve iso değerinde kullanılan pozlama süresi 1/25 saniye iken, bu süreyi 10-stopluk bir ND filtre ile 100 saniyeye çıkarabilirsiniz.
Her ne kadar ND filtreler büyük çoğunlukla uzun pozlamalar için kullanılırsa da, bir başka kullanım alanı da, az da olsa, çok parlak ışıkta daha dar net alan derinliği elde etmek içindir. Örneğin; çoğu SLR kameraların maksimum perde hızı 1/4000’dir, bu nedenle de direkt güneş ışığında bulunan bir nesne için iso100’de f/4.0’dan daha büyük bir diyafram değeri gereklidir. 2-stopluk bir ND filtreyle bunu f/2.0’a düşürebilir ve böylece nesnenizi arkaplandan rahatça ayırabilirsiniz.
Açıkçası, bu gibi durumlarla çok sık karşılaşılmaz ve genellikle daha düşük ışık koşullarında çekim yapılır. Ayrıca bu gibi durumlarda 2 veya 3-stopluk ND filtreler yeterli olacaktır. 2 stopluk ND filtrelerin yerine ben dahil çoğu fotografçının aynı derecede ışığı kesen ve üstüne üstlük daha başka faydaları da olan polarize filtre kullandığını da unutmayın lütfen J
ND filtre kullanımında dikkat edilecek hususlar:
1. Özellikle koyuluk derecesi yüksek olan ND filtrelerle çekim yapmadan önce kompozisyonunuzu ayarlamanız ve kadraja girecek öğeleri hesaba katmanız gerekmektedir. Çünkü ND filtreyi taktığınızda, makinanız ve vizörden baktığınızda siz de muhtemelen karanlıktan başka birşey göremeyeceksiniz.
2. Kadraj ayarıyla birlikte ND filtreyi takmadan önce netleme noktanızı da ayarlamayı ve filtreyi taktıktan sonra deklanşöre basmadan makinanızın otomatik netleme (AF) özelliğini manuele (MF) almayı unutmayın. Aksi taktirde, AF açıkken deklanşöre basarsanız makinanız o ışıksız ortamda net bir nokta arayacak, neticede lensinizi netlediğiniz nokta değişecek ve genellikle de perde açılmayacaktır
3. ND filtrenizi lensinize sıkıca takın ki içeriye kenarlardan ışık kaçmasın. Aksi taktirde fotografınızda ışık parlamaları görülecektir. Ayrıca ayarlarınızı bitirip deklanşöre basmadan önce vizörünüzü vizör kapağı, koyu renk bir bez veya en azından elinizle kapatırsanız, özellikle uzun pozlamalarda çekim esnasında görülen vizörden makine içine ışık kaçma riskini de önlemiş olursunuz.
4. Zoom lens kullanıyorsanız, filtrenizi takarken lensinizin açısının ve dolayısıyla kadrajınızın değişmemesine dikkat edin. Gerçi 100 kere yapacağınız çekimin 99 unda (filtreyi takarken düşürmemek için!) yavaş yavaş takacağınızdan, bu problemle karşılaşmazsınız J Ayrıca filtreyi takarken makinanın arkasından uzanmak yerine, yantarafına geçerek takmanız, rahatlığı ve düşürme tehlikesini azaltması açısından hararetle tavsiye edilir.
5. ND filtre ile çekim yaparken, uzun pozlama yapacağınızı düşünerek, makinanızın titremesini önlemek için tripod ve kablolu deklanşör (veya uzaktan kumanda) kullanmanız tavsiye edilir. Ayrıca eğer makinanızda varsa, ayna kilitleme özelliğini de kullanmanızda fayda var. Bununla birlikte, makinanızda veya lensinizde titreşim önleme sistemi varsa, onu da kapatmalısınız.
6. Rüzgarlı havalarda uzun pozlama yapmamanızda fayda var. Bunun da iki sebebi var: İlki; rüzgarlı havalarda uzun pozlama yaptığınızda ağaçlar bulanık çıkacaktır. Bu durum eğer özel bir amacınız yoksa, fotografınıza ayrı bir tad verir gibi görünse de, genelde çoğu göz için istenmeyen bir görüntüdür. Hatta tam tersi, hareketli suya ve bulutlara kontrast olması için ağaçların mümkün olduğunca sabit durması istenir. Daha belirgin olan bir diğer neden de, pozlama süresi uzadıkça rüzgar sebebiyle bulanık bir görüntüyle karşılaşma riskinizin de artmasıdır. Çekimi bozması için makinanızda küçük bir titreme yeterlidir.
7. Çekimlerinizi RAW (ham) formatta çekmeniz tavsiye edilir. JPEG çektiğiniz uzun pozlamalarda RAW’a göre daha düşük renk derinliği ve keskinlik alırsınız. Ayrıca, özellikle çok uzun pozlamalarda makinanızın cinsine ve modeline göre değişen oranlarda gren (noise) oluşacak ve buna karşılık, RAW formatta çektiğiniz fotograflarda fotografı bozmadan noise temizliği yapmanız daha kolay olacaktır.
8. Özellikle çok uzun pozlamalarda oluşacak olan greni azaltmak için, mümkün olan en düşük iso değerinde çekiminizi yapın.
9. Makinanızda eğer varsa uzun pozlamalar sonrası gren temizleme (noise reduction, NR) özelliğini kapatmanızı tavsiye ederim. Bu özellik açık olduğunda, temizleme işlemi pozlama süreniz kadar sürmekte (mesela 120 snlik bir pozlama için yaklaşık 120 snlik bekleme!) ve bulutlar önünüzden geçip giderken zaman kaybetmenize ve hatta fotografınızın kaçmasına neden olmaktadır. Gren temizleme işlemini daha sonra, evinizde kahvenizi yudumlarken bilgisayarınızda da nasıl olsa yapabilirsiniz J
10. Pozlama hesaplaması için; filtreyi takmadan önceki diyafram üzerinden enstantane hızını, kullandığınız ND filtre yoğunluğuna göre yukarıda vermiş olduğum tablodan f stop düşürerek hesaplayabilirsiniz.
kaynak : suretialem.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Düşüncelerinizi bizimle paylaşın